اولین مشق‌هایم را روی خاک نوشتم

رضا زدوار متولد سال ۱۳۴۷ در ایذه است. لیسانس هنرهای تجسمی و دارای مدرک استادی انجمن خوشنویسان ایران و سابقه ۳۵ سال فعالیت در زمینه هنر مقدس خوشنویسی است. این هنرمند نفر برگزیده جشنواره‌های مختلف خوشنویسی کشور و همچنین نویسنده و پژوهشگر مقالات متعددی در زمینه هنر خوشنویسی است.
رضا زدوار سابقه برپایی ده‌ها نمایشگاه انفرادی در شهرهای مختلف از جمله اهواز، شهرکرد، اصفهان و تهران، تربیت ده‌ها شاگرد فوق ممتاز و ممتاز در دوره‌های مقدماتی تا عالی، تأسیس انجمن خوشنویسان ایذه و سابقه دو دوره مدیریت انجمن خوشنویسان اهواز را در کارنامه پربار هنری خود دارد.
وی همچنین عضو شورای عالی انجمن خوشنویسی ایران و عضو اصلی خانه هنرمندان ایران است. نوشتن ۲۱ سوره از آیات قرآن در قالب نقاشی خط و ده‌ها فعالیت مختلف در زمینه برگزاری همایش‌های خوشنویسی، سخنرانی و کنفرانس در استان‌های مختلف کشور از جمله مشهد، قزوین(پایتخت خوشنویسی کشور) همدان و اصفهان از دیگر سطرهای برجسته زندگی هنری این استاد خوشنویس است.
رضا زدوار اکنون رئیس انجمن خوشنویسان اهواز و مدرس کلاس‌های فوق‌ ممتاز خوشنویسی در این شهرستان است. درخصوص نخستین گام‌هایش برای آغاز هنر خوشنویسی گفت: خوشنویسی را در دوره راهنمایی در شهر ایذه و در مدرسه دکتر علی شریعتی آغاز کردم. پس از آن که علاقه‌مند به خط و خوشنویسی شدم با معلم هنر دوره راهنمایی؛ استاد حسین کی‌منصور آشنا شدم و به شاگردی ایشان در آمدم. استاد خود با تشویق مرا به سمت انجمن خوشنویسان و امتحانات دوره‌های مختلف خوشنویسی سوق داد.
زدوار گفت: در سال ۶۴ برای اولین بار در اهواز امتحان دوره متوسط را دادم. آن زمان رئیس انجمن خوشنویسان استاد مرحوم بیات بودند. ایشان با دیدن خطوط من آن زمان به استاد کی‌منصور گفتند که او استعداد خوبی دارد، بیشتر به او توجه کنید. به‌طوری که در طی سه سال مدرک ممتاز انجمن خوشویسان ایران را دریافت کردم. پس از آن با قبولی در رشته هنر در تهران در کلاسهای فوق ممتاز استاد غلامحسین امیرخانی شرکت کردم و در کنار آن با استاد جواد بختیاری نیز آشنا شدم و یک سال از کلاسهای ایشان استفاده کردم.
این هنرمند خوزستانی ادامه داد: سال ۷۱ با استاد کرم‌علی شیرازی آشنا شدم و دوره تخصصی ایشان را در دو سال طی کردم. تاکنون نیز با این استاد شیرازی و استاد امیرخانی در ارتباط هستم و از راهنمایی‌های ایشان بهره مند می‌شوم. فرزندان استاد هم به راه پدر علاقه‌مند هستند و در کنار ایشان به خوشنویسی مشغول هستند.
این استاد خوشنویسی درخصوص زمینه‌های علاقه‌مندی خود به این هنر مقدس اظهار کرد: فکرمی‌کنم بیشتر از محیط مدرسه و دوستانم تأثیر گرفتم که در آن دوران دور هم جمع می‌شدیم و فوتبال بازی می‌کردیم. آن زمان تعدادی از دوستانم روی زمین می‌نشستند و خط می‌نوشتند من نیز در کنار آنها خط می‌نوشتم و اشکالاتم را می‌گرفتند؛ می‌توان گفت اولین مشق‌های ما روی خاک شروع شد.
زدوار ادامه داد: گاهی در کنار دوستان خاطرات آن دوران را زنده می‌کنیم. پس از آن مغازه‌هایی که در همسایگی ما قرار داشتند وقتی می‌دیدند خط خوبی دارم از من می‌خواستند برایشان «بسم‌‌الله الرحمن الرحیم» یا چیزهای دیگر بنویسم یا تابلو می‌نوشتم. کم‌کم وارد خوشنویسی قلم و مرکب و نوشتن آیات و احادیث و اشعار عرفانی شدم.
وی در خصوص آداب خوشنویسی آیات قرآن با بیان اینکه آداب و مراتب آیات قرآن و احادیث متفاوت با بقیه سوژه‌ها است، افزود: برای نوشتن آیات قرآن کریم باید طهارت کامل داشت و با وضو این کار را انجام داد. نوشتن تک‌تک آیات و سوره‌ها باید با مطالعه دقیق انجام شود و خوشنویس تمامی معانی و مفاهیم را به درستی درک کند و بعد بنویسد. حساسیت نوشتن آیات قرآن و احادیث طبیعتا بالاتر از اشعار است.
اهمیت خوشنویسی آیات قرآن در نگاه پیامبر(ص)
رئیس انجمن خوشنویسان اهواز خاطرنشان کرد: عبادت‌ جنبه‌های مختلفی دارد که یکی از این جنبه‌ها نوشتن آیات قرآن است؛ چنانکه پیامبر اکرم(ص) فرمودند:«من کتب بسم الله الرحمن الرحیم بحسن الخط فقد دخل الجنه بغیر حساب» (کسی که بتواند جمله بسم الرحمن الرحیم را به زیبایی هر چه تمام تر خوشنویسی کند، بدون حساب و کتاب وارد بهشت می‌شود). این سخن در جهت اهمیت خوشنویسی است. چه بسا همین جمله اوایل اسلام باعث شد رورآوردن هنرمندان خوشنویس به سمت کلام الله مجید بیشتر شود و به گونه‌ای که تعداد بسیار زیاد نسخ قرآن که با خطوط درجه یک خط نسخ، ثلث و بعد نستعلیق کتابت شده که همه برگرفته از اهمیتی است که پیامبر(ص) برای کتابت قرآن قائل شدند.
ثبت خوشنویسی «شیدا» به نام زدوار
خط اصلی این هنرمند که در آن درجه استادی دارد خط نستعلیق است. ده سال روی یک گونه خوشنویسی به نام «شیدا» کار کرده است که تلفیقی از خط کوفی و شکسته نستعلیق است که در سال ۸۴ ثبت اسناد ملی شده است و آن را به بسیاری از هنرجویان آموزش داده‌ و نمونه‌های زیبایی از این خط موجود است. این هنرمند در همین دو گونه خط کار می‌کند و معتقد است یک عمر می‌طلبد انسان بتواند در نوشتن یک قالب خط به سطوح عالی برسد.
این مدرس کلاسهای فوق‌ممتاز خوشنویسی روی نوشتن هر خط حساسیت فراوانی به خرج می‌دهد که با کمترین نقصی به جامعه ارائه شود به جهت اینکه معتقد است این آثار به یادگار می‌مانند و در محافل مختلف می‌چرخند و تأثیر خاص خود را می‌گذارند.
وی در خصوص خوشنویسی آیات قرآن اهمیت ویژه‌ای قائل است؛ به گونه‌ای که برای ترکیب زدن آیات قرآن، پس از انتخاب قطعاتی از آیات، نمونه خط را به حوزه علمیه می‌برد و از طلاب برای تفسیر و معنی آیات و رعایت همه جنبه‌های معنایی و محتوایی که باعث می‌شد آیات را صحیح‌تر بنویسد و به جامعه عرضه کند کمک می‌گرفت. این هنرمند برای نوشتن احادیث نیز حتما به منابع و مآخذ آن مراجعه می‌کند.
چگونه یک خوشنویس می‌تواند در تاریخ ماندگار شود؟
زدوار گفت: برای نوشتن آیات باید با تمام وجود به آنها پرداخت. یک شعر را بعدها می‌توان اصلاح کرد، اما اگر یک آیه اشتباه نوشته شود در وهله اول گناه است و علاه بر آن این کار اشتباه میان جامعه می‌رود ولی اگر دقت و پژوهش لازم در نوشتن یک آیه صورت گیرد، علاوه بر ثوابی که این کار در پی دارد، می‌‌تواند تأثیر خاص خود را در جامعه نیز بگذارد.
رئیس انجمن خوشنویسان اهواز ادامه داد: بسیاری ممکن است این کارها را نکنند ولی من معتقدم به این شکل یک خوشنویس می‌تواند در تاریخ بهتر ماندگار شود.
عضو شورای عالی انجمن خوشنویسی ایران با اشاره به ضرورت فهم محتوای آیات و اثر آن در تصویرسازی گفت: وقتی بخواهیم آیه‌ای را بنویسم، خود آیه متناسب با معنایی که دارد، تصویر بهتری را برای ارائه در قالب خوشنویسی به ما می‌دهد. مثلا چه کلمه‌ای اهمیت بیشتری دارد، آن را به شکل کشیده بنویسیم و چه کلمه‌ای در اولویت بعدی قرار دارد، آن را به شکل جمع بنویسیم. یا چه کلمه‌ای را بالا بنویسیم. همچنانکه ما خوشنویسان معمولاً «الله» را همیشه بالا می‌نویسیم. از این بابت معنا و مفهوم در تصویرسازی آیات مهم است.
وی در خصوص علاقه خود به خوشنویسی آیات گفت: همه آیات را دوست دارم ولی آیه «بسم‌الله الرحمن الرحیم» را بیش از همه و پس از آن به سوره کوثر علاقه دارم و معمولا آن را در قنوت نمازم هم می‌خوانم.
گلایه‌مندی استاد از متولیان فرهنگ و هنر استان
زدوار در پایان سخنان خود با ابراز گلایه از متولیان فرهنگ و هنر استان گفت: با پیگیری دقیق می‌شود خیلی از زوایای ظرفیت یک هنرمند را شناخت. ممکن است در نگاه متولیان، یک خوشنویس، یک خوشنویس معمولی به نظر آید؛ در صورتی که خوشنویسی که ۳۵ سال بر یک خط کار می کند؛ مطمئن باشید با این تخصص و جدیت و سماجت حتماً مواردی در خط وی اتفاق می‌افتد که شاید قابلیت تکرار در تاریخ نداشته باشد. کما اینکه ما خوشنویسان خوبی در سطح کشور داریم مثل جناب استاد امیرخانی که وقتی خطوط ایشان را از نزدیک نگاه می‌کنید احساس می‌کنید فرشته‌ای از آسمان آمده این‌ها را نوشته و دست انسان به اینجاها نمی‌رسد.
عضو اصلی خانه هنرمندان ایران تصریح کرد: واقعیت امر این است که بعد از سالهای طولانی کار کردن این ارتباط صورت می‌گیرد؛ مخصوصا اگر انسان خلوص نیت داشته باشد و با آیات قرآن رفیق و همراه باشد وبا احادیث ائمه(ع) این راه طی کند، به درجاتی می‌رسد که باید برای او ارزش قائل باشیم. این گونه هنرمندان تکرارپذیر نیستند. امروز با توسعه فناوری کمتر جوانی است که به سوی هنرهای سنتی روی می‌آورد.
وی با اشاره به بی‌توجهی متولیان فرهنگ و هنر خوزستان به جایگاه هنرمندان این استان خاطرنشان کرد: این بی‌توجهی باعث می‌شود هنرمندان به جایی روی آورند که به آنها توجه بیشتری می‌شود. اما ما به این استان دل بستیم و دوست داریم استعدادهای اینجا را رشد دهیم. با این وجود متولیان فرهنگ و هنر طوری برخورد می‌کنند که باعث می‌شوند افردای که نسبت به استان تعلق خاطر دارند، از اینجا بروند.