زخم جنگ، تبعیض و سوء مدیریت، امان شریف‌ترین مردمان این کشور را بریده است ؛ خرمشهر نگین فراموش‌شده ایران

به گزارش روزنامه نسیم خوزستان، خرمشهر روزگاری زیباترین شهر ایران بود؛ شهری بندری، پررونق و سرشار از زندگی. اما پس از پایان جنگ تحمیلی، این شهر قهرمان به حال خود رها شد. وضعیت امروز خرمشهر، گواهی آشکار بر بی‌توجهی مسئولان، سوء‌مدیریت و نبود برنامه‌ریزی بلندمدت است. شهری که باید به نماد توسعه و مقاومت بدل می‌شد، اکنون در میان زخم‌های کهنه جنگ و زخم‌های تازه بی‌تدبیری گرفتار شده است.

با گذشت بیش از چهار دهه از آزادسازی خرمشهر، این شهر همچنان با مشکلات جدی اقتصادی، اجتماعی، رفاهی و زیرساختی روبه‌رو است. بیکاری گسترده، به‌ویژه در میان جوانان، ضعف شدید خدمات شهری، بحران آب و فاضلاب، و تخریب محیط‌زیست تنها بخشی از بحران‌هایی‌ست که مردم خرمشهر با آن دست‌به‌گریبان‌اند. وعده‌های مسئولان همواره در حد شعار باقی مانده‌اند؛ خرمشهر فقط در ایام سالگرد آزادسازی دیده می‌شود و سپس به فراموشی سپرده می‌شود.

*روایت تلخ فراموشی از زبان شهروندان خرمشهری

در دل روایت‌های رسمی و آماری، صدای مردمی که هر روز با واقعیت تلخ خرمشهر زندگی می‌کنند، از همه رساتر است. نظرات چند شهروند خرمشهری که دو نفرشان در این شهر ساکن‌اند و دو نفر دیگر سال‌هاست در شهرهای دیگر زندگی می‌کنند، بازتابی صادقانه از احساس رنج، بی‌تفاوتی مسئولان و حس تحقیر ناشی از مقایسه خرمشهر با دیگر نقاط کشور است.

زهرا سامری (ساکن خرمشهر): مشکلات خرمشهر دیگر برای ما عادی شده، از نبود آب آشامیدنی سالم تا وضعیت خیابان‌ها و زباله‌ها. ولی دردناک‌تر این است که هیچ مسئولی این مشکلات را جدی نمی‌گیرد. مسئلان انگار ما را فراموش کرده‌اند. این شهر با این همه سابقه، امروز از کمترین امکانات شهری هم محروم است.

وی در ادامه گفت: وقتی به شهرهایی مثل اصفهان یا شیراز سفر می‌کنیم، غم عالم روی دلمان سنگینی می‌کند. می‌بینیم که آن‌ها چقدر پیشرفت کرده‌اند و ما در چه شرایطی مانده‌ایم. برمی‌گردیم خانه، با حس عقب‌ماندگی، افسوس و دلسردی. این تفاوت‌ها دیگر فقط ناراحت‌کننده نیست، روح‌مان را فرسوده کرده است.

قاسم بچاری (ساکن خرمشهر): مردم خرمشهر فقط زنده‌اند، زندگی نمی‌کنند. اشتغال، بهداشت، آموزش، همه‌چیز در حداقل ممکن است. هر مدیری که می‌آید، چند ماهی قول می‌دهد و می‌رود. شهرداری که دو ماه دوام نمی‌آورد، چه برنامه‌ای می‌خواهد اجرا کند؟ مردم خسته شده‌اند، ولی کسی صدای ما را نمی‌شنود.

وی با ناراحتی ادامه می‌دهد: سال گذشته به شمال کشور سفر کردم، فقط چند روز بود، اما وقتی برگشتم، تا هفته‌ها افسرده بودم. خیابان‌های مرتب، پارک‌ها، خدمات شهری، احترام به مردم… همه این‌ها را دیدم و بعد برگشتم به شهری که هنوز بوی جنگ می‌دهد. احساس می‌کنی انگار انسان درجه‌دو هستی.

خانم منا سعدی (ساکن کرج، اهل خرمشهر): خرمشهر در ذهن من همیشه یک شهر قهرمان بود، اما وقتی به آن برمی‌گردم، جز درد و ویرانی چیزی نمی‌بینم. کرج هم مشکلات خودش را دارد، اما لااقل برنامه دارد. در خرمشهر حتی برای تعمیر یک خیابان ساده سال‌ها باید منتظر ماند. همه‌چیز اینجا درگیر بروکراسی، بی‌برنامگی و فراموشی است.

وی افزود: هر بار که به خرمشهر سر می‌زنم، حالم خراب می‌شود. وقتی از شهری می‌آیی که حداقل‌های رفاه را دارد، و وارد خیابان‌های خرمشهر می‌شوی، تفاوت‌ها به حدی آشکار است که انگار از یک کشور دیگر آمده‌ای. این حس، دردناک‌تر از هزار سخنرانی است.

عزیز حزباوی (ساکن شیراز، اهل خرمشهر): من از خرمشهر بخاطر ترس از جنگ مهاجرت نکردم، دلیل مهاجرتم این بود که هیچ افقی نمی‌دیدم. شیراز برای من مثل یک دنیای دیگر است. نه‌فقط از نظر معماری یا زیبایی، بلکه از نظر مدیریت، نظم، احترام به حقوق شهروندی. اما هنوز هم وقتی اسم خرمشهر می‌آید، قلبم درد می‌گیرد.

وی ادامه داد: مشکل فقط فقر نیست، مسئله اصلی حس فراموش‌شدگی است. وقتی از شیراز به خرمشهر می‌روم، انگار زمان عقب رفته. ساختمان‌های متروک، آسفالت افتضاح، چهره‌های غمگین مردم… همه این‌ها یادآور شهری هستند که در ذهن مسئولان وجود خارجی ندارد. این مقایسه‌ها، انسان را افسرده می‌کند.

*محمد امیر: خرمشهر باید ویژه دیده شود

دبیر کمیسیون اصل نود مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه نسیم خوزستان اظهار داشت: پس از پایان جنگ، برنامه‌ریزی دقیقی برای خوزستان و به‌ویژه خرمشهر صورت نگرفت. این استان هشت سال از توسعه عقب ماند، در حالی که استان‌های مرکزی و شمالی در حال رشد بودند.

وی با اشاره به نابودی کامل زیرساخت‌های خرمشهر افزود: می‌بایست اعتبارات ویژه‌ای برای جبران این عقب‌ماندگی‌ها در نظر گرفته می‌شد، اما خوزستان همانند سایر استان‌ها دیده شد. در نتیجه، روند بازسازی بسیار کند و ناکارآمد پیش رفت.

محمد امیر تاکید کرد: پس از جنگ، بنادر استان‌های شمالی و بوشهر توسعه یافتند، ولی توسعه بندر خرمشهر نادیده گرفته شد. حتی در برنامه هفتم توسعه نیز بودجه بندر خرمشهر به سال ۱۴۰۴ موکول شده است.

وی با انتقاد از نبود نگاه ملی به خرمشهر گفت: حضور مدیران پروازی، تصمیم‌گیری‌های ضعیف و نگاه غیرملی موجب عقب‌ماندگی خوزستان شده‌اند. در بحث منطقه آزاد اروند نیز تنها واردات خودرو رونق گرفت، اما زیرساخت‌ها، اشتغال و خدمات شهری بی‌نصیب ماندند.

نماینده مردم اهواز، باوی، کارون و حمیدیه افزود: مدیریت غیربومی در منطقه آزاد اروند، آن را به حیات خلوت دولت تبدیل کرده است. ما در کمیسیون اصل نود ورود کردیم، اما در زمینه‌هایی مانند واردات، صادرات، اشتغال و جذب سرمایه‌گذار تغییر محسوسی مشاهده نشد.

دبیر کمیسیون اصل نود مجلس در پایان گفت: اکنون جوانان خرمشهر برای کار به بصره می‌روند و آنجا کارگری می‌کنند. این یعنی عقب‌گرد. خرمشهر باید در همه حوزه‌ها به شکل ویژه دیده شود. اگر به ورودی شهر نگاه کنیم، گویی جنگ همین دیروز تمام شده است.»

*عارف دورقی: خرمشهر هنوز در حال و هوای جنگ است، نه به‌خاطر دشمن، بلکه به‌خاطر سوءمدیریت!

عارف دورقی، مدیرمسئول پایگاه خبری «ایفا نیوز»، در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه نسیم خوزستان گفت: واقعیت این است که خرمشهر امروز نه به خاطر جنگ، بلکه به خاطر فراموشی و سوءمدیریت، همچنان بوی جنگ می‌دهد. بیش از چهار دهه از پایان جنگ تحمیلی می‌گذرد، اما هنوز بازسازی عادلانه و متوازن در این شهر صورت نگرفته است. زیرساخت‌ها همچنان فرسوده‌اند، اشتغال در پایین‌ترین سطح قرار دارد و بسیاری از محله‌ها با کمترین سطح خدمات شهری دست به گریبان‌اند. این مسائل نه طبیعی‌اند و نه اجتناب‌ناپذیر؛ بلکه نتیجه تصمیم‌گیری‌هایی هستند که یا اصلاً اتخاذ نشده‌اند یا به‌صورت ناعادلانه و بدون درک صحیح از نیازها و ظرفیت‌های خرمشهر گرفته شده‌اند.

وی در ادامه افزود: تعویض مکرر شهرداران، آن هم در بازه‌های زمانی کوتاه، نشانه‌ای آشکار از بی‌ثباتی مدیریتی و نبود برنامه‌ریزی بلندمدت در حوزه مدیریت شهری است. هر شهرداری با نگاهی تازه روی کار می‌آید، پروژه‌های قبلی را متوقف می‌کند، اولویت‌ها را جابه‌جا می‌کند و پیش از آنکه فرصت اجرا پیدا کند، جای خود را به فرد دیگری می‌دهد. این چرخه، نه‌تنها اعتماد عمومی را سلب می‌کند، بلکه عملاً امکان اجرای مؤثر برنامه‌های توسعه‌ای را نیز از بین می‌برد.

مدیرمسئول پایگاه خبری «ایفا نیوز» تأکید کرد: مشکل اصلی در ساختار تصمیم‌گیری‌های محلی و دخالت‌های بی‌رویه و بدون حساب‌وکتاب در امور شهری است. شهردار باید با پشتوانه‌ای محکم، چشم‌اندازی روشن و فرصتی کافی برای اجرا، سکان‌دار مدیریت شهری باشد. در غیر این‌صورت، خرمشهر همچنان در یک دور باطل از عقب‌ماندگی، نارضایتی و بی‌برنامگی گرفتار خواهد ماند.»

*عباس مدحجی: خرمشهر در بحران مدیریتی به‌سر می‌برد

عباس مدحجی، مدیرمسئول پایگاه خبری «اینجا خبر»، نیز در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه نسیم خوزستان اظهار داشت: خرمشهر از نظر سیاسی، اقتصادی، صنعتی و گردشگری، ظرفیت‌های گسترده‌ای دارد. اگر تنها نیمی از این ظرفیت‌ها در اختیار شهری دیگر قرار داشت، قطعاً تاکنون گام‌های بلندی در مسیر توسعه برداشته بود. اما متأسفانه در سال‌های اخیر، خرمشهر نه‌تنها پیشرفتی نداشته، بلکه عملاً دچار پس‌رفت شده است.

وی ادامه داد: وقتی شهری با چنین ظرفیت‌هایی دچار عقب‌ماندگی می‌شود، این یعنی ما با بحران مدیریتی جدی مواجه هستیم. خرمشهر نه تنها به درستی مدیریت نشده، بلکه به حال خود رها شده است. از شهرداری گرفته تا فرمانداری و منطقه آزاد اروند، در همه سطوح شاهد تغییرات پیاپی هستیم. در یک دوره دو ساله، شهرداری با سرپرست اداره می‌شد، فرماندار و مدیر منطقه آزاد مدام تغییر کردند. حتی در شورای شهر هم یکی از اعضا بازداشت شد، دیگری عزل شد و یکی دیگر استعفا داد. این یعنی مدیران ما یا فاقد صلاحیت هستند، یا برای منافع شخصی آمده‌اند، نه برای خدمت.

مدحجی با اشاره به ناکارآمدی اداری افزود: از روند گزینش نیروها تا بروکراسی جاری در ادارات، همه‌چیز نشان می‌دهد که ما توان مدیریت ظرفیت‌ها را نداریم. این شهر با این میزان از توانمندی، به‌جای آنکه رشد کند، به‌طور مداوم در حال تخلیه از منابع انسانی، سرمایه و امید است.

وی تصریح کرد: اگر می‌خواهیم خرمشهر را از این وضعیت خارج کنیم، اولین قدم تغییر نگاه مدیریتی است. باید مدیریت‌ها را از حالت دوستانه، محفلی و رابطه‌محور خارج کنیم و ضوابط را جایگزین روابط کنیم. امروز گام‌های پراکنده‌ای برداشته شده، اما چون نگاهی کل‌نگر وجود نداشته، این تلاش‌ها نیز به هدر رفته‌اند.

مدیرمسئول پایگاه خبری «اینجا خبر» در پایان گفت: چرخه مهاجرت، ناامیدی و تخلیه سرمایه اجتماعی به‌طور نگران‌کننده‌ای در حال افزایش است. اگر شاخص‌هایی مثل میزان قبولی کنکور، رضایت عمومی، میزان اشتغال و مهاجرت را بررسی کنیم، خواهیم دید که خرمشهر در سراشیبی قرار دارد. این شرایط با یک مدیریت علمی و پاسخ‌گو قابل اصلاح است، به شرط آنکه اراده‌ای برای تغییر وجود داشته باشد.

*آیا خرمشهر دوباره “خرم” خواهد شد؟

به گزارش روزنامه نسیم خوزستان، خرمشهر نماد افتخار و مقاومت ملت ایران است، اما امروز در سایه سوء‌مدیریت، نبود برنامه‌ریزی کلان، و بی‌توجهی ساختاری، به فراموشی سپرده شده. این شهر نیازمند بازنگری جدی در سیاست‌های توسعه‌ای است؛ سیاست‌هایی که بر پایه‌ی عدالت، شایسته‌سالاری و نگاه ملی بنا شده باشند و تا زمانی که خرمشهر از “ویترین نمایشی مناسبت‌ها” خارج نشود و به اولویت ملی تبدیل نگردد، نمی‌توان امیدی به بهبود وضعیت آن داشت. خرمشهر باید دوباره «خرم» شود؛ نه با شعار، بلکه با عزم، برنامه‌ریزی و مسئولیت‌پذیری.

گزارش: بوعذار