مشاور وزیر انرژی آمریکا: عقب‌نشینی رئیس جمهور آتی آمریکا از توافق هسته‌ای دشوار است

پروفسور «متیو بان» مشاور وزیر انرژی آمریکا و استاد دانشگاه هاروارد معتقد است رئیس جمهوری آینده آمریکا نیز نمی تواند توافق هسته ای احتمالی را نادیده بگیرد.

کنگره آمریکا با تصویب طرح بازنگری در توافق هسته ای ایران ۳۰ روز فرصت دارد تا آن را مورد بررسی قرار دهد. پس از آن کنگره آمریکا این اختیار را دارد که این توافق را لغو کند. اگر کنگره بتواند این توافق را با آرای دو سوم(یا بیشتر) رد کند در این صورت رئیس جهوری این کشور نیز نمی تواند آن را وتو کند.

اما به توجه به اینکه دموکراتها احتمالا از توافق حمایت خواهند کرد امکان وتوی رأی کنگره نیز متصور است. در گفتگو با پروفسور «میتو بان» مشاور وزیر انرژی آمریکا (ارنست مونیز) و استاد دانشگاه هاروارد احتمال رد توافق هسته ای ایران توسط کنگره را مورد بررسی قرار داده ایم که از نظر می گذرد.

آیا امکان ابطال توافق احتمالی هسته ای ایران از سوی کنگره آمریکا وجود دارد؟

وقتی متن توافق با ایران به کنگره آمریکا ارائه می شود، مجالس سنا و نمایندگان (که البته در هر دو آنها اکثریت با جمهوری خواهان است) ممکن است علیه آن رای بدهند. در این صورت، «باراک اوباما» رئیس جمهور آمریکا رای منفی آنها را وتو خواهد کرد. کاخ سفید امیدوار است تا ایران را مجاب به پذیرش توافقی کند که از استحکام کافی برخوردار است به گونه ای که مخالفان آمریکایی توانایی به دست آوردن دو سوم آراء لازم برای لغو وتوی اوباما را نداشته باشند.

لغو احتمالی توافق هسته ای از سوی کنگره آمریکا چه واکنش هایی را در داخل و خارج این کشور در پی خواهد داشت؟ این اقدام احتمالی چه تاثیری بر نامزدهای جمهوری خواه در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ دارد؟

نامزدهای جمهوری خواه ریاست جمهوری آمریکا مخالف توافق هسته ای با ایران هستند و آن را نشانه ای از ضعف سیاست خارجی اوباما می دانند. اما اگر توافق پیش از آغاز دوره زمامداری رئیس جمهور آتی آمریکا تکمیل شده و به مرحله اجرا درآید- که البته این شامل قطعنامه شورای امنیت مبنی بر لغو تحریم های ایران هم می شود- رئیس جمهور آینده آمریکا، جدای از دموکرات یا جمهوری خواه بودن (اگرچه ناممکن نیست) به سختی می تواند آن را لغو کند.

توافق هسته ای ایران به عنوان قطعنامه ای بر اساس فصل ۷ منشور سازمان ملل متحد مصوب خواهد شد. پیامدهای حقوقی این اقدام بر ایران و آمریکا چگونه خواهد بود؟

یک قطعنامه جدید می تواند به لغو تحریم های اعمال شده از سوی سازمان ملل متحد منجر شود و در عوض ممکن است در چارچوب قانون، ایران را به اتخاذ برخی اقدامات ملزم کند که در توافق قید می شود. در مذاکره بین ایران و کشورهای ۱+۵ درباره ویژگی های چنین قطعنامه ای به طور مفصل بحث شده است.

اگر کنگره آمریکا توافق هسته ای را لغو کند، چه آینده ای در انتظار این توافق خواهد بود؟

کنگره ممکن است علیه توافق هسته ای ایران رای دهد. اما اوباما هم احتمالا رای کنگره را وتو خواهد کرد. چنانچه مخالفین توافق نتوانند دو سوم آراء لازم برای لغو حق وتوی اوباما را به دست آورند، در نتیجه مراحل اجرای توافق طبق مذاکره پیش خواهد رفت. اما، اگر مخالفان در اخذ دو سوم آراء مورد نیاز موفق شوند، در این صورت ایالات متحده آمریکا دیگر قادر به حضور در مذاکره نخواهد بود و به سختی می توان از شکست توافق جلوگیری کرد.

در واقع، سؤالی که در بلند مدت ممکن است مطرح شود به رئیس جمهور آتی آمریکا مربوط می شود. حتی اگر رئیس جمهور بعدی از حزب جمهوری خواه باشد، عقب نشینی از توافق برای وی امری دشوار خواهد بود. اما تصور کنید که اختلافات زیاد شود و آمریکا ادعا کند که ایران به همه تعهداتش عمل نمی کند یا مثلا رهبران ایران و ایالات متحده به بی اعتمادی نسبت به یکدیگر ادامه دهند. چنین اختلاف هایی اغلب در دیگر توافق های هسته ای رخ می دهد. بنابراین، هردو طرف باید به سختی تلاش کنند تا اختلافات موجود را حل کرده و توافق را حفظ کنند. اما چنانچه در آینده طرفی از در مخالفت با توافق درآید، امکان چنین تلاشی به نظر بعید است و توافق به مرور زمان لغو می شود.

در مجموع، فکر می کنم که این در جهت حفظ منافع ملی ایران است که به یک توافق محکم رضایت دهد و آن را اجرا کند تا به این ترتیب از لغو وسیع تحریم های آمریکا و اروپا و البته دیگر تحریم های مشابه برخوردار شود.