حمیدیه:آخرین سنگر بسوی اهواز!

در زندگی یک فرد گاها نقطه عطفی، باعث می شود یک حادثه ، یک شخص و یا یک نقطه جغرافیائی تا پایان عمر با وی همراه باشد.در حقیقت همه گذشته در تصاویر باقی مانده از آن لحظات گوئی هنوز زنده هستند و در کشاکش حال و آینده با اویند.برای من هم پس از این همه سال که از آغاز وتداوم و سرانجام یک جنگ تحمیلی گذشته است ،«حمیدیه و علی هاشمی» این نقش ماندگار را در زندگی ام ایفا کرده اند.
شناسنامه من بدون هیچ زمینه و انگیزه قبلی و صرفا براثر یک رویداد عادی ناشی از دوستی پدرم با یک مامور اداره ثبت در حمیدیه بشماره ۱۱۲ مهمترین ممیزه شخصی من شد.اما وقتی باتفاق جمعی از دوستان همسن و سال از محلات زیتون کارگری ، حصیرآباد ، بیست متری شهرداری و آسیاباد اهواز همگی در سپاه پاسداران حمیدیه جمع شدیم آن زمان صدور شناسنامه ام از حمیدیه رنگ و بوی دیگری گرفت.یک حضور تصادفی که اینک پس از ۳۶ سال بسیار پرمعناتر شده است.تک تک آن لحظات اینک در کالبد تاریخ و در ساختمانی که بنام هنرستان فنی و حرفه ای بود و سپاه موقتا در آن سکنی گرفته بود ، جلای دیگری یافته است.حالا وقتی نام حمیدیه را می شنوم و یا در جائی می خوانم حساس می شوم.گوشهایم را تیز می کنم و یا برق چشمانم بدنبال واژه هائی است که از آنها معنا و مفهوم محبت ودر عین حال قلبهای شکسته را جستجو می کنم.می دانم حالا پس از این همه سال فرزندان نسل های بعد تک تک آن لحظاتی که ما در آن غوطه ور بودیم را می خواهند دریابند تا ببینند چه بر پدرانشان،برادرانشان و شهدای آنها گذشت.حمد بدوی،چاسب طرفی،عبد عبیات،محمود اسکندری،عبدالامیر عبیات ، محمدمهدی حلاج زاده و حمید بیت سعید از چه جنسی بودند که بی هیچ سلاح قابل اعتنائی صرفا برپایه آرمانهائی که به آنها عشق می ورزیدند ایستادند و در کمال سادگی بگونه ای صمیمانه چهره در خاک و خون کشیدند.
بی تردید غروب نهم مهرماه سال ۱۳۵۹ برای من نیز بسان همه آحاد مردم حمیدیه و دشت آزادگان روزی از یاد رفتنی نیست.در حالیکه تنها ده روز از آغاز جنگی ناخواسته و بشکل غافلگیرانه سپری شده بود دشمن تا دندان مسلح با پشت سرگذاشتن بیش از یکصد کیلومتر اینک خود را در فاصله ۲۶ کیلومتری اهواز می دید.
وقتی جنگ آغاز شد با ساده انگاری فکر می کردیم یک سوءتفاهم سیاسی است و حداکثر تا چند روز دیگر پایان خواهد یافت.اما پایان نیافت.در آن ایام و لحظه به لحظه این بازار شایعات بود که حاکمیت می کرد. بی آنکه بتوانی بخوبی واقعیات را تشخیص بدهی.لحظات بسرعت می گذشت در حالیکه امیدها از آمدن«توپخانه خراسان» می گفتند و اینکه قدرت هرشلیکش چنین و چنان می کند و هر دشمنی را از سر راه می برد.اما دشمن داشت کیلومتر به کیلومتر جلو می آمد اما از توپخانه خراسان ردی و اثری نبود.در آن بیغوله یاس آور وقتی چهره مردم را درمی یافتی که بسان قهرمان به تو و تفنگ ژ-۳ و چهار عدد نارنجک دستی و چهار خشاب گلوله تو می نگریستند تا تو مدافع شهرشان باشی و تو نمی دانستی چگونه تفاوت آنچه در غرش سهمگین خمپاره هاو تیرهای رسام نفربرهای پی ام پی دشمن بعثی می دیدی را باید محاسبه نمائی؟در چنین ساعاتی انتظار، سخت ترین تصویری بود که هریک از دوستانت می توانستند در چهره تو بیابند و تو هم همین تصاویر را در چهره آنها می یافتی.حالا دشمن از سوبله و بستان و سابله و سوسنگرد و ابوحمیضه گذشته بود و به تاخت روی نوار سیاه رنگ جاده بسمت کوت سیدنعیم و شبیشه و حمیدیه می کوبید.وما هنوز با همان تفنگهای ژ-۳ که با اندک خاکی که در لوله شان رخنه می کرد از کار می افتادند، در دو سوی جاده، حدفاصل شبیشه تا ورودی حمیدیه در انتظار، سنگر گرفته بودیم.درگودالهائی کوچک که ساخته بودیم و فقط می توانستی در آنها بنشینی.
شب قبل از آن علی هاشمی فرمانده جوان مان اکیپی از ما را به سمت «پادگان دشت آزادگان» فرستاد تا دریابد اوضاع چگونه است.آن شب پادگانی را به چشم دیدم که قبل از رسیدن دشمن خودبخود تسلیم شده بود . اندک سربازانی که بهمراه چند درجه دار مانده بودند مایوسانه بدنبال یافتن راهی برای انهدام تانکهای چیفتن و نفربرهای غول پیکری که سالم و بی سروصدا در گوشه پادگان خفته بودند،می گشتند تا بلکه بدست دشمن نیفتند و در همان حال برق شعله های شلیک دشمن را از سمت تپه های الله اکبر بچشم می دیدیم که با نور ستارگان درهم می آمیختند.و ما نومیدانه به افراد سرگردانی می نگریستیم که هیچیک نمی دانستند از این غول های خفته حتی سواری بگیرند.سرمایه های ملی که اینک و در روز مبادا به هیچ کاری نمی خوردند و من مجبور بودم مغرورانه به همان تفنگ و صد گلوله ای که بهمراهم بود ،بنازم و با آنها بایستم.
حمیدیه از صبح روز نهم مهرماه ۱۳۵۹ به این باور رسیده بود که چالش ماندن و یا رفتن به منتهی الیه خویش رسیده است و این سپاه کوچک هر آنچه دارد را باید در دو سوی جاده ای که به سمت اهواز می رود ،بکار بندد.تنها جائی که نقطه اتکای ما بود و می توانستیم قوت خویش را بروز دهیم. حالا دیگر شهر آبستن التهابی از نوع دیگر بود . بتدریج تردد کم می شد .به گونه ای که صدای تک و توک موتورسیکلت یا ماشین ، خیابان اصلی شهر را به جولان در می آورد.اندک عابران را می دیدی که با عجله درحالی که ترسی مزمن در چهره داشتند و حیرتی غم انگیز در حرکاتشان که بیشتر به دویدن شباهت داشت، طول وعرض خیابان را طی می کردند.گاهی می ایستادند و به صدائی که از پشت سرشان می شنیدند با وسواس گوش می دادند.وانتی پر از اثاثیه از کنارم می گذرد در حالیکه خانواده ای هراسان و در فشار کنار هم نشسته اند. همگی حیرت زده ایم.کمتر کسی از ما هم با دیگری سخن می گفت و کلمات در نهایت کوتاهی و در حد اشاره از زبان جاری می شد.هر چه بود داشت اتفاق می افتاد . ما در متن خبر بودیم.شاید هم خود خبر بودیم که داشتیم رخ می دادیم و احتمالا دیگران باید آن را می شنیدند.هر چه بود خودش داشت می آمد.مانعی امیدوارکننده هم وجود نداشت. حالاخلوتی رعب آور حاکم بود که ازلابلای سکوت آن فقط می توانستی محبتی کم نظیر را میان همرزمانت ببینی که بی هیچ منتی فقط مهربانی و نگرانی را میانتان تقسیم می کرد.اینجا دیگر چشمانمان بود و گوش هایمان و انتظاری که لحظه لحظه آن حادثه بود که داشت می رسید.
عصر همان روز با نزدیک شدن شلیکهائی که پس از ده روز انتظار از آغاز جنگ حالا در زیر گوشمان موسیقی تلخ گوشت و پوست و خون را می نواختند در می یافتیم که دشمن نزدیک و نزدیکتر شده است.از کوت سیدنعیم بسختی گذشته است. کشاورزان در آنجاآب را در زمینهایشان رها کرده بودند تا بلکه باتلاقی برای تانکهای عراقی درست کرده باشند با این حال کاروان دشمن مثل ماری زخمی بر روی جاده بسمت حمیدیه با اصرار به جلو می آمد. و ما با اندک سلاح هایمان در افتادگی شانه های جاده خود را پنهان کرده بودیم. حالا دیگر باورم آمده بودکه حمیدیه آخرین رمق هایش را برای ماندگاری اهواز در طبق اخلاص گذاشته است و نشانه های آن را به چشم می دیدم که تیرهای رسام دشمن روی جاده و اطراف را شخم می زدند و من در آن لحظات به باقیمانده گلوله هایم امیدواربودم و اینکه هنوز هم تفنگ ژ-۳ رمقی از خود نشان می داد.پس از آن سکوت بود تا در تاریکی غمگین، شبی را در انتظار توپخانه ای از خراسان سپری کنیم که نیامد اما در عوض همان شب، بچه های اهواز آمدند و قبل از استحکام دشمن هول و هراس را در کاروان آنها فرو کردند تا بدین ترتیب حمیدیه هیچوقت اشغال نشود!
غلامرضا فروغی نیا