نوسان جزئی از ذات بازار است ؛ احتمال ریزش شدید بورس کم است!

دغدغه های بورسی و نگرانی مردم از احتمال ریزش ارزش سهام شرکت ها به جهت حبابی بودن قیمت ها ما را برآن داشت تا گزارشی دراین خصوص تهیه نماییم به همین منظور مصاحبه ای را با آقای مجتبی کلانتر کارشناس ارشد اقتصاد از دانشگاه تهران و یکی از خبره های این عرصه با بیش از ده سال سابقه در بازار بورس ایران که هم اکنون در زمینه تدریس، مشاوره و سرمایه گذاری هم مشغول به فعالیت اند ترتیب دهیم که ماحصل آن را به اطلاع شما خوانندگان محترم می رسانیم .
* چگونه با این بازار آشنا شدید؟ و از کجا شروع کردید؟
رشته تخصصصی اینجانب اقتصاد است و بورس رشته ای پیوند زده با اقتصاد و سرمایه گذاری است در سال ۱۳۸۳ که دانشجوی مقطع کارشناسی بودم در آن زمان دولت قصد داشتم از طریق راه اندازی تالارهای منطقه ای، بورس را بین مردم گسترش دهم . بنابراین یکی از این تالارها که در اهواز افتتاح شد من روزهایی که صبح کلاس درس نداشتم می رفتم و می نشستم در تالار و تابلو را نگاه می کردم و یادم هست اون موقع روزنامه اقتصادی را هم مجانی می دادند، خلاصه من به حرف های مردم گوش می دادم و روزنامه می خواندم و سعی می کردم کسب تجربه کنم و از سال ۱۳۸۸ به صورت حرفه ای کار خود را شروع کردم.
* بورس در این یک دهه اخیر چه تغییراتی کرده و این تغییرات مثبت بوده یا منفی؟
در این مدت بورس تغییرات زیادی داشته، تعداد شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس تقریبا دو برابر شده، معامله گری به صورت برخط (On Line) صورت گرفته که شاید بزرگترین تغییر این روزهای بازار است، عرضه های اولیه عادلانه تر هست یعنی به هر کسی که تقاضا دارد سهام تخصیص داده می شود. و تحلیل ها بسیار حرفه ای تر شده، خلاصه در مجموع پیچیدگی های بازار خصوصا با افزایش فزآینده و تأثیر گذار شبکه های اجتماعی، بیشتر و بیشتر شده. است.
* می شود راجع به پیچیدگی تحلیل ها بیشتر توضیح دهید؟
در گذشته، شرکت های بورسی موظف بودند ابتدای هر سال سود هر سهم (EPS) خود را پیش بینی کنند. و سهامداران این سود را تقسیم بر بازده مورد انتظار بازار می کردند، قیمت ذاتی سهم بدست می آمد و سهامداران قیمت تابلوی سهم را نگاه می کردند اگر کمتر بود می گفتند ارزنده است و می خریدند و یا بر عکس. و فعالان بازار همیشه منتظر گزارش های فصلی شرکت ها بودند که آیا شرکت تعدیل مثبت درآمد (عایدی) دارد یا تعدیل منفی؟ و اندک تحلیل های تکنیکال مورد بی توجهی فعالان بود. ولی حالا تحلیل های تکنیکال و بنیادی بسیار توسعه پیدا کرده و بازار به نظرم حرفه ای تر شده است.
* در این روزها از یک سو دولت، مردم را ترغیب به سرمایه گذاری در بورس می کند، و از سوی دیگر برخی از کارشناسان می گویند بورس حباب دارد! نظر شما چیست؟
به نظرم سوال خوبی را مطرح کرده اید، در اقتصاد بحثی وجود دارد به نام ثبات قیمت های نسبی یعنی اینکه اگر قیمت یک دستگاه خودرو ۱۰ برابر قیمت یک دستگاه یخچال باشد و به هر دلیلی قیمت خودرو افزایش پیدا کند قیمت یخچال نیز تمایل دارد افزایش یابد ( با وجود اینکه این دو کالا اصلا هیچ ربطی بهم ندارند ) و اصطلاحا در جهت ثبات نسبت قبلی میل می کند، طبیعی است وقتی در تمامی بازار ها ( اعم از کالا و دارایی ) شاهد تورم هستیم در بازار بورس که اتفاقا بازار مولدی هم هست رشد داشته باشیم تا اینکه بازار بورس عقب ماندگی خود از سایر بازارها جبران کند. و دلیل دیگر رشد کنونی، ورود نقدینگی به بازار است که می تواند با عرضه سهام دولتی آن را مهار کرد و بازار را به تعادل رساند.
* آیا الان که شاهد افت شاخص های بورس در سایر کشورها هستیم خیز برداشتن شاخص بورس ما واقعی است ؟
خوب برای پاسخ به این سوال دو بحث در حوزه حسابداری و اقتصاد را باید تشریح کنیم اولی تجدید ارزیابی دارایی ها و دومی ارزش جایگزینی است، ببیند در حسابداری خرید هر دارایی به قیمت روزی که خریداری شده در دفاتر ثبت می شود مثلا شرکت ایران خودرو ملکی را ۲۰ سال پیش به یک قیمتی خریداری کرده خوب الان این ملک با وضعیت تورمی کشور طی سال های اخیر چندین برابر شده است و حسابداری یک معادله ساده است که یک طرف آن دارایی و طرف دیگر سرمایه و بدهی است .بنابراین با تجدید ارزیابی دارایی، شرکت دارایی خود را به قیمت روز در دفاتر ثبت می کند در نتیجه آن سوی معادله که سرمایه است نیز افزایش می یابد. سرمایه هم چیزی نیست جز همان حقوق صاحبان سهام. ما این بحث را در کشورهای توسعه یافته نداریم و اتفاقا (استهلاک) دارایی داریم و در آنجا عملکرد جاری شرکت و درآمد (عایدی) آن مد نظر است به این دلیل که در حال حاضر کشورها درگیر ویروس کرونا هستند فعالیتشان افت می کند و به تبع آن قیمت سهامشان دچار نزول خواهد شد. مبحث دوم که ارزش جایگزینی است به این معناست که با تورم چند سال اخیر راه اندازی کسب و کار و تأسیس شرکت بسیار هزینه بر شده و این مسأله خود به خود منجر به ایجاد یک انحصار در صنایع و خصوصا صنایع بزرگ خواهد شد.
در نتیجه این مسأل منتهی می شود به افزایش قیمت سهام در ایران و حال آنکه چنین مسأله ای در کشورهای توسعه یافته وجود ندارد.
* خیلی ها شرایط امروز بورس را مشابه سال ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ می دانند و می گویند بازار ریزش خواهد کرد، نظرتان را بفرمایید؟
راستش را بخواهید در بورس هر چیزی ممکن است! ببینید شرایط امروز از لحاظ ترغیب دولت به بازار سرمایه، واگذاری بنگاه های دولتی و عرضه آنها در بورس و اشتیاق مردم به سمت بورس، شبیه سال ۸۳ است ولی تفاوت این روزها با آن زمان این است که ما در آن سالها تورم سال های اخیر (دهه ۹۰) را تجربه نکرده بودیم بنابراین به دلیل مواردی که در سوال قبل به آن اشاره کردم احتمال ریزش شدید بورس کم است ضمن اینکه نوسان جزئی از ذات بازار است.
* آقای کلانتر در فضای مجازی دست به دست می شود که چندین شرکت پتروشیمی فقط یک زمین بایر هستند و لی قیمت شان در بورس هر لحظه بالا می رود لطفا دراین خصوص توضیح دهید ؟
بله. اول اینکه این شرکت ها در بورس نیستند در فرابورس و آن هم در بازار پایه آن فعالیت دارند، بورس و فرابورس دو شرکت مجزا هستند و از نظر قوانین پذیرش شرکت ها بسیار متفاوتند که در این مجال فرصت واکاوی آن نیست. من از دو جنبه به سوال شما پاسخ می دهم. یکی آنکه وظایف بورس و فرابورس گردآوری نقدینگی راکد یا غیر مولد و هدایت منابع پس اندازی سرگردان به سوی مصارف سرمایه گذاری و تامین منابع مالی فعالیت های اقتصادی مولد است بنابراین پذیرش این شرکت ها از سوی فرابورس برای جذب منابع مالی بسیار کار درستی در جهت احداث وراه اندازی آن شرکت ها می باشد و با قوانین و مقررات فرابورس منافاتی ندارد و از سویی دیگر این مردم هستند تصمیم می گیرند چه سهامی را و با چه قیمتی بخرند و مسولین بورس نمی توانیم بازار را دستوری اداره کنند.
* توصیه شما به مشتاقان بورس چیست؟
اول اینکه توصیه می کنم برای ورود به بازار بورس، دانش مرتبط با آن را فرا بگیرند، دوم اینکه پولی را وارد بورس کنند که حداقل تا یک سال آینده به آن نیاز نداشته باشند و اینکه سرمایه گذاری مستمر داشته باشند یعنی ماهیانه مبلغی را به طور منظم سرمایه گذاری کنند و نهایتا اینکه تحت تأثیر هیجانات بازار قرار نگیرند. و مطمن باشند با دید بلند مدت بازار بورس همواره سودآور است.
در خصوص انتخاب سهام؛ توصیه می شود تازه واردان بورس، سهام شرکت ها با پتانسیل های بنیادی را خریداری کنند و به جای خرید یک سهم دو یا سه سهم از صنایع مختلف را خریداری نمایند ، اصطلاحا تخم مرغ های خود را در یک سبد نچینند، تا اینکه ریسک سرمایه گذاری خود را به حداقل برسانند.
همچنین به فارغ تحصیلان رشته های اقتصاد، حسابداری و مدیریت اکیدا توصیه می کنم وارد این بازار شوند و گواهینامه های حرفه ای سازمان بورس را اخذ کنند تا بتوانند علاوه بر سرمایه گذاری در نهادهای مالی وابسته به بورس شاغل شوند. و برای این کار حتما به سایت اداره امور گواهینامه های حرفه ای سازمان بورس به آدرس https://icmc.seo.ir/ مراجعه نمایند.